Waarom je nooit kunt samenvatten: verschil tussen versies

Uit Leapedia
Ga naar: navigatie, zoeken
Regel 11: Regel 11:
  
 
Tussen de keuze en de keuzeloosheid is een hoop te ontdekken.  
 
Tussen de keuze en de keuzeloosheid is een hoop te ontdekken.  
De surrealisten hoopten door hun écriture automatique het onderbewuste aan te spreken en zo niet te sturen teksten te kunnen schrijven. Achteraf hoopten zij hun teksten te kunnen duiden.  
+
De surrealisten hoopten door hun [[écriture automatique]] het onderbewuste aan te spreken en zo niet te sturen teksten te kunnen schrijven. Achteraf hoopten zij hun teksten te kunnen duiden.  
Even later in de tijd, en deels als reactie op de surrealisten, ontstaat de Oulipo kring. Zij stellen rigide regels aan taal, en onderzoeken manieren om (een veelheid aan) tekst te genereren, zoals bijvoorbeeld door het toepassen van N+7. Door deze voorwaarden aan de taal te stellen kun je de vanzelfsprekendheid (van de schrijver/luisteraar/lezer/jezelf) onder druk zetten. De vraag naar hoe de vorm de inhoud bepaalt kan gesteld worden, en nog verder: er hoeft geen vraag meer naar de inhoud gesteld te worden.  Dit is in tegenspraak met bijvoorbeeld opvatting over de romankunst; “wat is het verhaal?” Is de vorm of de klank niet al genoeg? En daarbij nog, wat kun je überhaupt weten over wat een ‘inhoud’ of ‘betekenis’ zou kunnen zijn.  
+
Even later in de tijd, en deels als reactie op de surrealisten, ontstaat de [[Oulipo]] kring. Zij stellen rigide regels aan taal, en onderzoeken manieren om (een veelheid aan) tekst te genereren, zoals bijvoorbeeld door het toepassen van [[N+7]]. Door deze voorwaarden aan de taal te stellen kun je de vanzelfsprekendheid (van de schrijver/luisteraar/lezer/jezelf) onder druk zetten. De vraag naar hoe de vorm de inhoud bepaalt kan gesteld worden, en nog verder: er hoeft geen vraag meer naar de inhoud gesteld te worden.  Dit is in tegenspraak met bijvoorbeeld opvatting over de romankunst; “wat is het verhaal?” Is de vorm of de klank niet al genoeg? En daarbij nog, wat kun je überhaupt weten over wat een ‘inhoud’ of ‘betekenis’ zou kunnen zijn.  
 
Geheel in de lijn daarvan zullen er ook geen definities voorkomen in mijn verslag*. Een definitie begrenst wat een woord zou kunnen zijn. Daar wil ik vanaf.  
 
Geheel in de lijn daarvan zullen er ook geen definities voorkomen in mijn verslag*. Een definitie begrenst wat een woord zou kunnen zijn. Daar wil ik vanaf.  
  

Versie van 5 jul 2015 om 14:00

Deze tekst dient gesproken te worden. Zonder stem en bijhorende interpretatie is deze tekst dood, zonder publiek wordt het een particuliere aangelegenheid.

Deze voordracht moet iets zijn wat het niet kan zijn, namelijk een samenvatting. Samenvatten staat haaks op het karakter van het wer: uitgebreid, uitwaaierend. In het verslag heb ik het model van de encyclopedie gebruikt, een encyclopedie ga je ook niet samenvatten, net zo min als een telefoonboek. Samenvatten zou ook inhouden dat ik een keuze in belangrijkheid moet aangeven. Naast de samensteller van de encyclopedie ben ik ook de verzamelaar (die rollen horen samen). Soms kun je een verzamelaar vragen naar het topstuk uit de collectie. Andere verzamelaars zijn gewoon heel blij met de omvang van hun verzameling. Ik hoor in de laatste categorie en maak daarom die keuze niet.

Ik maak een onderscheid tussen de oude en de nieuwe encyclopedie. De oude encyclopedie is de veel-delige gebonden versie, zich voordoend als bron van objectieve en complete kennis. Deze encyclopedie heeft een oordelend karakter; niet alle lemmata krijgen evenveel ruimte. Deze encyclopedie heeft maar ruimte voor één manier van indelen, vaak op basis van het alfabet. Er bestaat geen mogelijkheid om teksten te herzien, dan moet er een hele nieuwe reeks gemaakt worden. Particulieren schaften doorgaan eenmaal in hun leven zo’n reeks aan, zo gezien heeft de encyclopedie een eeuwigheidswaarde voor de eigenaar.

De nieuwe encyclopedie is Wikipedia. Deze encyclopedie wordt continu herzien en uitgebreid. De indeling is niet vast en kan op basis van talloze categorieën en associaties. Deze encyclopedie oordeelt niet over de aard en de inhoud van de tekst, er wordt geen onderscheid gemaakt tussen wat belangrijker geacht wordt. Deze encyclopedie biedt ruimte aan tegenspraak en discussie. Wijzigingen kunnen als tekstlagen opgemerkt worden. Door de veelheid van schrijvers verliest het z’n aanspraak op objectiviteit*. Een aanspraak op eeuwigheid is niet aan de orde.

Tussen de keuze en de keuzeloosheid is een hoop te ontdekken. De surrealisten hoopten door hun écriture automatique het onderbewuste aan te spreken en zo niet te sturen teksten te kunnen schrijven. Achteraf hoopten zij hun teksten te kunnen duiden. Even later in de tijd, en deels als reactie op de surrealisten, ontstaat de Oulipo kring. Zij stellen rigide regels aan taal, en onderzoeken manieren om (een veelheid aan) tekst te genereren, zoals bijvoorbeeld door het toepassen van N+7. Door deze voorwaarden aan de taal te stellen kun je de vanzelfsprekendheid (van de schrijver/luisteraar/lezer/jezelf) onder druk zetten. De vraag naar hoe de vorm de inhoud bepaalt kan gesteld worden, en nog verder: er hoeft geen vraag meer naar de inhoud gesteld te worden. Dit is in tegenspraak met bijvoorbeeld opvatting over de romankunst; “wat is het verhaal?” Is de vorm of de klank niet al genoeg? En daarbij nog, wat kun je überhaupt weten over wat een ‘inhoud’ of ‘betekenis’ zou kunnen zijn. Geheel in de lijn daarvan zullen er ook geen definities voorkomen in mijn verslag*. Een definitie begrenst wat een woord zou kunnen zijn. Daar wil ik vanaf.

Antonio, honing in de lucht. Door Google Translate in te zetten als ‘onbewust’ (en dus niet onderbewust) brein hoop ik tot nieuwe teksten en associaties te komen, die genereerd worden in plaats van zelf geschreven. In tegenstelling tot de surrealisten voel ik niet de behoefte deze teksten te duiden. Wat ik wel doe is het redigeren van de uiteindelijke teksten (oeps, ja dat is een keuze) en het regisseren van de totstandkoming. Ik manipuleer Google’s onbewuste brein, door mijn keuze in de vertaalstappen, al heb ik over de uitkomst niet heel veel te zeggen. Soms is het een compleet nieuwe tekst, in andere gevallen zingt er nog iets van de basistekst door, zoals het verleden van een gegeven door kan klinken in hedendaagse opvattingen. Soms dringt de vergelijking met een palimpsest zich op.

De traditie van het beeldverbod leert ons niet dat we geen beelden van God mogen maken. Eerder is het een waarschuwing: God is te groot om in het beeld te vatten, een beeld is een te vaste vorm/begrenzing, te bepaalde ‘inhoud’, het suggereert een weten dat er helemaal niet kan zijn. Zo ontglipt een woord ook altijd aan wat ik denk dat het kan zijn, ik weet er iets van, maar ik kom er niet helemaal achter; wat dat betreft is alles een incomplete tekst (= nachtmerrie en lol van de vertaler ineen).

Mede onder invloed van de positieve wetenschappen zijn we gaan menen dat we ‘alles’ kunnen bepalen en kennen. Die aanspraak op geldigheid zijn we vervolgens op allerlei terreinen gaan plaatsen, terwijl ze daar helemaal niet horen. We hebben er zelfs een term voor: Verlichting, natuurlijk als antwoord op de duistere middeleeuwen. In de Islam wordt de pre-islamitische tijd aangeduid met Jahilia, wat zoiets als de tijd van de stompzinnige onnozelheid betekent. Beide opvattingen doen een aanspraak op een nieuwe geldigheid, waaraan we nu nog steeds lijden. Graag zou ik de aanspraak op de geldigheid opschorten. Misschien wil ik wel even in het duister leven en ronddolen. Of een nieuwe stompzinnigheid ontdekken en mijn verstand verliezen, in de chaos, acedia of in de woestijn. Ik blijf nog even twijfelen. In een schijnbeweging, of als parodie, begin ik daarna, of tegelijkertijd, of niet, weer met categoriseren van alles dat ik tegenkom.

In dit bovenstaande kun je twee posities onderscheiden, die van de lexicograaf en van de logomaan. De lexicograaf is de verzamelaar, regelbedenker, de regisseur van het spel, de ontwerper van bijvoorbeeld de orde van de Knalgaslamp. Daarnaast bestaat de logomaan; de kletskous, voortbrenger van een onophoudelijke woordenstroom. Gretig luistert de lexicograaf naar de logomaan, jaloers op de absurde verbanden die zich aan alle logica onttrekken, maar ook boos op de logomaan, omdat die geen regels kan en wil volgen. Echter, boosheid en jaloezie horen niet in het terrein van de logica. De lexicograaf valt uit zijn rol en begint te schelden. De logomaan herhaalt de klank en onbedoeld ontstaat er toch een structuur. De verschillen tussen beiden worden niet opgeheven. Ik val ook regelmatig uit mijn rol, ik verlies het onderscheid tussen wat ik als echt dacht te kennen en tussen het alsof. Tussen wat ik dacht te weten en wat mij verwart. Tussen de wanorde die ik wil scheppen, en er zelf in verdwalen. Tussen schijnbaar onbegrensde mogelijkheden, de beloften van de tijd, en wat er waar kan worden. Wanneer is het vrijblijvend? Zijn mijn uitgangspunten wel houdbaar?


  • ) In mijn onderzoeksverslag geef ik één definitie, namelijk die van logomanie. Deze definitie bestaat uit 56 pagina’s.